Türkçemiz aslında çok uzun zamandır hasbelkader yabancı bir dil öğrenmiş ama kendi ana diline doğru düzgün hakim olamamış insanların birtakım baskın konumlara gelmesinden çok çekiyor.
İkinci el, kendine dikkat et, yol almak, duş almak gibi aslında Türkçede olmayan ama düz çeviri mantığıyla dilin içine sokulan birçok tabir, bunlar sanki çok eskiden varlarmış gibi algılanıyor ve kullanılıyor.
Halbuki, benim İngilizce öğrenmeye başladığım şunun şurasında aşağı yukarı 35 yıl önce, örneğin kullanılmış demek yerine ikinci el lafını kullanan birini duyduğumuzda o arkadaşı bu kadar saçma sapan bir laf etmemesi için uyarırdık.
Kabul ediyorum, dil değişkendir; onu kullanan toplumla birlikte yaşar. Dolayısıyla da artık dilin içine yerleşmiş bir tabir için ağlamanın pek bir anlamı yoktur. Sonuçta, bu dili kullanan insanlar böyle konuşmayı tercih etmişse, dil bu şekilde evrilmişse, buna karşı duramayız.
Karşı duramayız, evet de, en azından yeni yeni yapılmaya başlanan hatalar için uyarıda bulunabiliriz.
İngilizce "timeless" kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaya başlanan "zamansız" kelimesi bunlardan biri mesela. Hiç utanmadan edebi bir metin ortaya koyduğu iddiasındaki kurumların "zamansız eser" falan gibi saçma sapan şeyler yazması karşısında tüylerim diken diken olurken, kimsenin umursamayacağımı bilsem de ben uyarımı yapayım dedim.
Zamansız kelimesinin İngilizce "timeless" kelimesinin karşılığı olarak kullanılmasındaki vahim sorun, yukarıda andığım dilimize sonradan yamanmış tabirlerin aksine, zamansız kelimesinin zaten kullanımda olması, zaten sözlüklere geçmiş bir anlamın olmasından kaynaklanıyor.
TDK ne demiş diye bakalım:
1. sıfat Uygun olmayan bir zamanda yapılan, vakitsiz.
2. zarf Uygun olmayan bir zamanda.
Yani, "timeless" kelimesini olduğu gibi dilimize çevirerek marifet yaptığını zanneden arkadaşlar, "hiçbir zamana ait olmayan" anlamı vermek yerine, uygun zamanda yapılmamış anlamını veriyor; ama bunun farkında bile olmadan sanki çok güzel bir iş yapmış gibi ortalıkta dolanıyor.
Yorumlar