daha kısa daha kolay anlaşılır

"Görünüşe göre odayı temizleyenler bir şey bulmuşlar. " cümlesini bunun bir altyazı olacağını düşünerek daha kısa ve daha kolay anlaşılır yapmaya çalışalım.

Ama önce, bu cümleyi neden daha kısa yapmamız gerektiğine ve kısalınca gerçekten de daha kolay anlaşılır olup olmayacağına dair gerekçelerime bakalım. Cümlenin daha kısa olması gerekmesinin çok net bir sebebi var: Yazı, ekranda kaldığı süre içinde okunamayacak kadar uzun. Cümleyi bu şekilde de eksiksiz okuyabilenler çıkacaktır eminim; ama altyazı çevirmenlerinin, seyircilerin hızlı okuma yeteneğine bel bağlamaması gerekir.

Cümleyi kısaltmak istememin en önemli sebebi uzun kalması ama tek sebebi bu değil. İlk bakışta hissedilmiyor olsa da, bu cümlede gereksiz konmuş kelimeler var. Bu gereksiz cümleleri çıkardığımız zaman cümle aslında anlamından hiçbir şey kaybetmiyor. Dolayısıyla, fazlalık kelimelerin olması yalınlığı bozuyor. Edebi metinler için durum farklı şekilde değerlendirilebilir belki ama bir altyazı çevirisi açısından bakacak olursak, anlaşılırlığı fena halde zorladığı için, istenmeyen bir durumla karşı karşıyayız demektir.

Peki bahsettiğim fazla kelimeler hangileri?

Bu cümlede yer alan "görünüşe göre" ifadesi, kesinlikle gereksizdir. Kaynak cümleye göz atalım:  "It looks like housekeeping found something in your room."

Türkçede, gerçekleştiğini görmediğimiz olaylar için kullandığımız mışlı geçmiş zaman İngilizcede bulunmadığı için, İngilizcede aynı anlamı vermek için farklı ifade biçimleri kullanılır. Örneğimizdeki "it looks like" lafı da işte bu ifadelerden biridir. Bu cümleyi söyleyen kişi, odayı temizleyenlerin bir şey bulduğunu bizzat görmediğini ifade etmeye çalışıyor. Biz aynı anlamı "bulmuşlar" kelimesini kullanarak zaten veriyoruz. "Görünüşe göre" dememize o yüzden hiç gerek yok. Bu kelimeleri cümleden attığımız zaman anlamda hiçbir kayıp olmuyor.

Cümlede yalınlığı sağlamak için yapabileceğimiz bir şey daha var aslında. Bazı çevirmen arkadaşlarımın bu konuya daha farklı yaklaştığını biliyorum ama benim her zaman izlediğim çok basit bir kural var: Öznede çoğul eki varsa, yükleme de çoğul eki koymaya gerek yok. 

Öyleyse, bu yazının başında geçen cümleyi şu şekilde yazabiliriz:

Odayı temizleyenler bir şey bulmuş.

Cümlemiz daha kısa ve daha kolay anlaşılır oldu. 

Bir dip not olarak, kaynak metinde açıkça "your room" lafı geçerken bunun çeviride yer almıyor olması eleştirilebilir. Çeviri bana ait olmadığı için, çevirmenin kullandığı kelimeleri değiştirmeden vermek istedim. Ancak öte yandan, lafın geçtiği bağlam içinde bahsedilen odanın hangisi olduğu çok belliyken, okunurluğu artırması açısından "Odanızı" yerine "Odayı" diyerek birkaç harften daha tasarruf etmenin bir mahsuru olduğunu düşünmüyorum.

Yorumlar