O gün yağmur yağıyordu ve biz otobüs beklerken ıslandık.
Hava çok soğuktu ama kalorifer yandığı için evde hiç üşümedik.
Şimdi küçük bir test yapalım. Yukarıdaki cümleleri, iyi Türkçe - kötü Türkçe falan diye ayırt etmeden, noktalı virgülle ayıralım. Noktalı virgülü nereye koyarsınız? Ya da daha önemlisi, noktalı virgülü hangi kelimelerden önce koyarsınız?
Farklı şekilde yapan çıkar mı bilmem ama ben noktalı virgülleri "ve" ve "ama" kelimelerinin önüne koyarım; yani ilk cümlenin mantıken bittiği ama cümleyi yazan kişinin şu an için bizi ilgilendirmeyen kendince bir sebepten dolayı ikinci cümleyi hemen arkasından devam ettirdiği yere.
Aslında daha önce birkaç kere söylemiştim: Özellikle "ve" bağlacı söz konusu oldğunda, ortada birbirinden bu kadar kolayca ayrılabilen iki cümle varsa, bu bağlacı kullanmaya hiç gerek yok. Cümleleri nokta kullanarak ayırmak daha mantıklı. Yine de, durum bir şekilde öyle gerektirdiği için bağlaç kullanıyorsanız; ama aynı zamanda ekranda yeriniz kalmadığı için cümleleri bölmeniz gerekiyorsa, nereden bölersiniz?
Seyrettiğim altyazılarda, ya da bize filme oturtmamız için için gelen altyazı çevirilerinde en sık karşılaştığım sorunlardan biri de, bağlaçları bölerken bunların sanki ilk cümleye aitmiş gibi düşünülmesi oluyor. Her ne kadar bağlaçlar aslında iki cümlenin ortasında, ikisine de ait olmayan bir yerde olsa da, Türkçenin genel akışı içinde ikinci cümlenin bir parçası olarak kullanılırlar.
Oysa, yukarıdaki örneklerden yola çıkarsak, çoğu kez şu şekilde bölündüklerini görüyorum:
O gün yağmur yağıyordu ve...
...biz otobüs beklerken ıslandık.
Hava çok soğuktu ama...
...kalorifer yandığı için evde hiç üşümedik.
Bu da yanlış oluyor haliyle.
Yorumlar
Ben de genellikle bu şekilde istendiği için böyle yaparım ancak bağlaç, adı üstünde bir bağlama unsuruysa, bağlayacağı ikinci cümleyle yan yana yazılmalı bence. Zira bu gibi durumlarda öncemli olan cümle bence ikincisidir. İlk cümle zaten söylenmiş, önemli olan ve beklenti yaratan, o bağlacın bağladığı ikinci cümle. Bu yüzden ikinci cümleyle bir arada yazılması bence doğru olan.
"Ve" ile biten bir satır veya title/cue benim de göz zevkimi bozuyor maalesef, mecburen o şekilde yapıyor olsam da.